ARTYKUŁ ORYGINALNY
Poczucie bezpieczeństwa informacyjnego w świecie VUCA
 
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet w Siedlcach
 
 
Data publikacji online: 30-06-2024
 
 
Data publikacji: 30-06-2024
 
 
NSZ 2024;19(1):39-54
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Świat VUCA cechuje się zmiennością, niepewnością, złożonością i niejednoznacznością czynników zewnętrznych, które wpływają na jednostkę oraz całe społeczeństwa. W świecie tym człowiek narażony jest wciąż na nowe niebezpieczeństwa, które ze względu na zmienność warunków musi umieć dostrzec, zdefiniować i przygotować się do konfrontacji z nimi. Efemeryczność takiej egzystencji przekłada się na brak poczucia bezpieczeństwa, czyli osiągnięcie stanu, w którym podmiot nie odczuwa zagrożeń będących konsekwencją korzystania z informacji niespełniającej norm jakościowych oraz z utraty całości lub części swoich aktywów informacyjnych. Świat VUCA jest konsekwencją procesów globalizacyjnych, rozwoju technologicznego, a także zderzenia cywilizacji i przenikania się kultur. Powstała pod wpływem tych czynników płynność i zmienność środowiska zmusza człowieka do poszukiwania nowych metod zarządzania bezpieczeństwem i ryzykiem, dostosowywanych do aktualnych potrzeb. Świat VUCA wymaga zmiany potrzeb informacyjnych i zachowań informacyjnych, które wynikają ze wzrastającego poziomu świadomości informacyjnej oraz potrzeby poczucia bezpieczeństwa. Stanowi to wyzwanie dla władz i środowiska edukacyjnego poszukującego odpowiedzi na pytanie, jak kształtować aktywne podmioty bezpieczeństwa dla potrzeb kraju, świadome współczesnych wyzwań i zagrożeń. W artykule omówiono czynnik odpowiedzialny za uwrażliwienie jednostki na zagrożenia generowane przez świat VUCA, a jest nim edukacja dla bezpieczeństwa informacyjnego. Celem opracowania artykułu była identyfikacja metod wdrażania programu edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego oraz skuteczność tej edukacji przekładająca się na uodpornienie edukowanych na zagrożenia związane z konsekwencjami stresu informacyjnego, nadprodukcji informacji, nieradzenia sobie z ryzykiem, niepewnością, nieumiejętnością zarządzania informacją, niewystarczającymi kompetencjami cyfrowymi, a więc na te zagrożenia, które utrudniają jednostce zapanowanie nad zmiennością, niepewnością, złożonością i niejednoznacznością. W artykule wykorzystano metodę jakościową i analizę zawartości treści programów edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego. Postawiono problem badawczy: czy program edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego skutecznie kształtuje odporność ludzi na zagrożenia informacyjne? Sformułowano też hipotezę badawczą: kierowane do młodzieży programy edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego nie kształtują w sposób wystarczający ich odporności w patogennym środowisku informacyjnym. Przeprowadzone badania ukazały obszary w programach edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego wymagające uzupełnienia oraz potrzebę zmian w procesie ich wdrażania. Płynność świata VUCA wymaga kształtowania umiejętności nie tylko technicznych, lecz także społecznych, emocjonalnych oraz informacyjnych. Uznano, że rola nauczyciela, pedagoga i psychologa szkolnego jest kluczowa w kształtowaniu kultury bezpieczeństwa informacyjnego jednostki i że poziom tej kultury przekłada się na obiektywne odczuwanie przez nią poczucia bezpieczeństwa informacyjnego, a więc radzenia sobie z zagrożeniami, jakie niesie ze sobą świat VUCA.
REFERENCJE (31)
1.
ALKOWSKI, P., 2015. Bezpieczeństwo informacyjne – zarys wybranych aspektów w kontekście bezpieczeństwa państwa, [w:] Guzik-Makaruk, E.M., Pływaczewska, E.W. (red.), Współczesne oblicza bezpieczeństwa, Białystok: Wydawnictwo Temida 2, s. 87-99.
 
2.
BARBALET, J.M., 1998. Emotion, Social Theory, and Social Structure. A Macrosociological Approach, London: Cambridge University Press.
 
3.
BATOROWSKA, H., 2021. Bezpieczeństwo informacyjne, [w:] Wasiuta, O., Wasiuta, S. (red), Encyklopedia bezpieczeństwa, t. 1, Kraków: Libron, s. 337-343.
 
4.
BATOROWSKA, K., 2021. Polityka informacyjna, [w:] Wasiuta, O., Wasiuta, S. (red.), Encyklopedia bezpieczeństwa, t. 3, Kraków: Libron, s. 430-434.
 
5.
BATOROWSKA, K., 2023. Poczucie bezpieczeństwa informacyjnego społeczności lokalnych w aspekcie wybranych zagrożeń cywilizacyjnych na przykładzie społeczności Suchej Beskidzkiej [praca dyplomowa – doktorat], Siedlce: Uniwersytet w Siedlcach.
 
6.
BEAULIEU, A., VAN DALEN-OSKAM, K., VAN ZUNDERT, J., 2012. Between tradition and Wen 2.0: eLaborate as a Social Experiment in Humanities Scholarship, [w:] Takseva, T. (red.), Social Software and the Evolution of User Expertise: Future Trends in Knowledge Creation and Dissemination, Hershey: Information Science Reference s. 112-129.
 
7.
BENNETT, N., LEMOINE, G.J., 2014. What a Difference a Word Makes: Understanding Threats to Performance in a VUCA World, Business Horizons, vol. 57, nr 3, s. 311-317.
 
8.
BESKIDZKIE CENTRUM KSZTAŁCENIA DOROSŁYCH. CENTRUM KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO, 2024. Oferta kursów, http://www.bncdn.pl/teachers/o... (dostęp: 20.01.2024).
 
9.
BODENHAUSEN, G.V., PEERY, D., 2009. Social Categorization and Stereotyping In vivo: The VUCA Challenge, Social and Personal Psychology Compass, vol. 3, nr 2, s. 133-151.
 
10.
CENTRUM KULTURY I FILMU W SUCHEJ BESKIDZKIEJ, 2024. Zajęcia, https://ckifsucha.pl/zajecia/ (dostęp: 20.01.2024).
 
11.
CZUPRYŃSKI A., 2017. Kryteria dyscypliny naukowej, [w:] Czupryński, A., Wiśniewski, B., Zboina, J. (red.), Nauki o bezpieczeństwie. Wybrane problemy badań, Józefów: CNBOP-PIB, s. 9-17.
 
12.
DOBEK-OSTROWSKA, B., 2007. Podstawy komunikowania społecznego, Wrocław: Wydawnictwo Astrum.
 
13.
FARLEY, J.E., FLOTA, M.W., 2017. Culture and Social Structure, [w:] Farley, J.E., Flota, M.W., Sociology, New York: Routledge.
 
14.
GRZEBIELA, K., 2018. Pojęcie i istota bezpieczeństwa informacyjnego, Kultura bezpieczeństwa. Nauka – Praktyka – Refleksje, nr 30, s. 87-101.
 
15.
KIZZA, J., KIZZA, M., 2007. Securing the Information Infrastructure, New Delhi: CyberTech Publishing.
 
16.
LAWRENCE, K., 2013. Developing Leaders in a VUCA Environment, UNC Executive Development, https://www.emergingrnleader.c..., s. 1-15 (dostęp: 20.01.2024).
 
17.
LEBLANC, P., 2018. Higher Education in a VUCA World, Change: The Magazine of Higher Learning, vol. 50, nr 3-4, s. 23-26.
 
18.
LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE W SUCHEJ BESKIDZKIEJ, 2024. Pedagog i psycholog szkolny, https://losucha.pl/pedagog-szk... (dostęp: 20.01.2024).
 
19.
MATCZAK, A., KNOPP, K., 2013. Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów.
 
20.
MICHALCZYK, S., 2017. Kognicje i emocje w procesie recepcji mediów, Rocznik Prasoznawczy, nr 11, s. 11-31.
 
21.
MICHAŁOWSKI, S., 2006. Władza lokale a media: zarządzanie informacją, public relations, promocja jednostek samorządu terytorialnego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
 
22.
MUSIAŁ, E., 2021. Nauczyciel w świecie VUCA – co to znaczy?, [w:] Kaźmierczak, D., Ropski, J., Wasiuta, O., Zakrzewski, W. (red.), Edukacja w świecie VUCA. Szanse, wyzwania, zagrożenia, Kraków: Libron, s. 67-84.
 
23.
NIKOLIĆ, T.M., MILOVANOVIĆ, M., 2021. Innovative approach to personalized teaching and learning in the VUCA world, [w:] 12th International Conference on eLearning (eLearning-2021), Belgrad 2021, https://dimps-erasmus.com/file..., s. 60-65 (dostęp: 20.01.2024).
 
24.
PEDAGOGICZNA BIBLIOTEKA WOJEWÓDZKA FILIA W SUCHEJ BESKIDZKIEJ, 2024. Kursy online, https://moodle.pbw.edu.pl/ (dostęp: 20.01.2024).
 
25.
ROPSKI, J., 2021. Bezpieczeństwo interpersonalne, [w:] Wasiuta, O., Wasiuta, S. (red.), Encyklopedia bezpieczeństwa, t. 1, Kraków: Libron, s. 344-349.
 
26.
SOWIZDRANIUK, P., 2017. Wybrane metody oraz techniki i narzędzia jakościowe w badaniach bezpieczeństwa, [w:] Czupryński, A., Wiśniewski, B., Zbroina, J., (red.), Nauki o bezpieczeństwie. Wybrane problemy badań, Józefów: CNBOP-PIB, s. 79-90.
 
27.
TOŁWIŃSKI, M., 2016. Etyczny aspekt bezpieczeństwa informacyjnego. Przypadek etyki dziennikarskiej i aksjologii informacji, [w:] Kubiak, M., Topolewski, S., (red.) Bezpieczeństwo informacyjne w XXI wieku, Siedlce–Warszawa: Pracownia Wydawnicza Wydziału Humanistycznego UPH, s. 149-158.
 
28.
WALLER, R., LEMOINE, P.A., MENSE, E.G., GARRETSON, CH.J., RICHARDSON, M.D., 2019. Global Higher Education in a VUCA World: Concerns and Projections, Journal of Education and Development, vol. 3, nr 2, s. 72-74.
 
29.
WÓDKA, M., 2016. Wyzwania dla bezpieczeństwa informacyjnego w Polsce i Unii Europejskiej, [w:] Kubiak, M., Topolewski, S. (red.) Bezpieczeństwo informacyjne w XXI wieku, Siedlce–Warszawa: Pracownia Wydawnicza Wydziału Humanistycznego UPH, s. 159-176.
 
30.
URA, E., PIEPRZNY S. (red.), 2015. Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
 
31.
ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. W. WITOSA W SUCHEJ BESKIDZKIEJ, 2024. Kierunki kształcenia, https://zswsucha.pl/szkola/ckz... (dostęp: 20.01.2024).
 
eISSN:2719-860X
ISSN:1896-9380
Journals System - logo
Scroll to top