ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
Transformacja w edukacji: wyzwania logistyczne, emocjonalne i kulturowe w zarządzaniu zmianą
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej, Kraków, Polska
2
Uniwersytet Jagielloński, Polska
Data publikacji: 05-09-2025
NSZ 2025;20(3)
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cel badań i hipotezy/pytania badawcze:
Celem artykułu jest próba wyboru modeli zmian do zastosowania w procesie wprowadzania transformacji w systemie edukacji. Wykorzystanie przytoczonych modeli może przyczynić się do wsparcia placówek edukacyjnych w przekształcaniu środowiska nauczania, aby lepiej odpowiadało na potrzeby interesariuszy.
Metody badawcze:
Analiza literatury przedmiotu i kwerenda internetowa.
Główne wyniki:
W wyniku przeprowadzonej analizy literatury przedmiotu i kwerendzie internetowej badacze uważają, że każdy z zaproponowanych modeli zmian może być dostosowany do potrzeb i specyfiki systemu edukacji. Autorzy podkreślają, że efektywne zarządzanie zmianą wymaga podejścia systemowego opartego na współpracy, zaufaniu i długofalowym myśleniu. Podnoszą, że zmiana powinna być procesem ciągłym prowadzącym do budowy innowacyjnej kultury edukacyjnej, a nie jednorazową interwencją.
Implikacje dla teorii i praktyki:
Autorzy uważają, że jednym z warunków dobrego zarządzania zmianami w edukacji mógłby być rozwój kompetencji kluczowych w zakresie kierowania procesami zmian u osób odpowiedzialnych za zmiany w edukacji. Należałoby w przyszłości zwrócić uwagę na to, aby wdrażane zmiany w systemie edukacji były dobrze przemyślane, oparte na solidnie przeprowadzonych analizach, poprawnie zakomunikowanych oraz wprowadzanych w sposób stopniowy z udziałem wszystkich zainteresowanych stron. Badacze uważają, że tylko kompleksowe i świadome zarządzanie zmianą może zwiększyć efektywność reform edukacyjnych, zminimalizować opór, uniknąć chaosu i zmniejszyć społeczne koszty transformacji.
REFERENCJE (32)
1.
ATROSZKO, B., 2019. Bariery zmiany edukacyjnej – przegląd literatury, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, t. 22, nr 2 (86).
2.
ATROSZKO, B., 2023. Zewnętrzne bariery zmian w edukacji: analiza wypowiedzi nauczycieli szkół ponadpodstawowych, Forum Oświatowe, vol. 36, nr 2 (70).
3.
AUGUSTYNIAK, J., 2017. Oczekiwania młodzieży wobec współczesnej szkoły, Szkoła – Zawód – Praca, nr 14.
4.
BOCA, G.D., 2013. ADKAR Model VS. Quality Management Change. XIVth Edition, Galati: Dunarea de Jos University of Galati.
6.
DHAWAN, E., 2022. Cyfrowa mowa ciała. Jak skutecznie komunikować się w cyfrowym świecie, Kraków: Wydawnictwo Znak-Litera Nowa.
7.
DORCZAK, R., 2013. Dyrektor Szkoły jako przywódca edukacyjny – próba określenia kompetencji kluczowych, [w:] Mazurkiewicz, G. (red.), Przywództwo i zmiana w edukacji. Ewaluacja jako mechanizm doskonalenia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
8.
FULLAN, M., 1993. Change Forces Probing the Depths of Educational Reform, London: The Falmer Press.
9.
FULLAN, M., 2001. Leadership in a culture of change, San Francisco: Jossey-Bass.
10.
FULLAN, M., 2011. Change lider. Learning to do what matters most, San Francisco: Jossey-Bass.
11.
GAJDEROWICZ, T., JAKUBOWSKI, M., 2020. Cyfrowe wyzwania stojące przed polską edukacją, Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
12.
JAKUBOWSKI, J., 2013. Lider zmiany, [w:] Mazurkiewicz, G. (red.), Przywództwo i zmiana w edukacji. Ewaluacja jako mechanizm doskonalenia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
13.
JUNG-KONSTANTY, S., 2013. Theories and rules of organizational communication in public schools, International Journal of Contemporary Management, nr 12(2).
14.
JUNG-KONSTANTY, S., 2023. Zarządzanie zmianami systemowymi i relacjami z interesariuszami w oświacie w Polsce w pierwszych dekadach XXI wieku, Kraków: Wydawnictwo Profil Archeo.
15.
KARPIŃSKA, A., ZIŃCZUK, M., KOWALCZUK, K. (red.), 2021. Nauczyciel we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
17.
KOTTER, J.P., 1996. Leading change, Brighton: Harvard Business School Press.
18.
LEVIN, K., 1951. Field Theory in Social Science, New York: Harper & Brothers Publishers.
19.
LORENS, R., 2021. Nowoczesne zarzadzanie szkołą i placówką oświatową, Warszawa: Wolters Kluwer.
20.
NOWOSAD, I., 2011. O potrzebie integralnego podejścia do zmian w edukacji szkolnej: od zmian w szkole do zmiany szkoły, Studia Pedagogiczne, t. LXIV.
21.
NOWOSAD, I., 2019. Kultura szkoły w rozwoju szkoły, Kraków: Wydawnictwo Impuls.
22.
ORZECH, W., 2024. Transformacja organizacyjna w perspektywie psychologicznej, Warszawa: Difin.
23.
OSIECKA-CHOJNACKA, J., 2009. E-szkoła, Studia BAS, nr 3(19).
24.
SKINNER, CH., 2022. Cyfrowi ludzie. Nasza czwarta rewolucja, Warszawa: Poltext.
25.
SOJAK, R., 2015. Dlaczego potrzebujemy oceny nauki i technologii?, Studia BAS, nr 3 (43).
27.
SOŁTYSIK, P., ŻELAZKO, M., 2021. Dostęp do edukacji oraz jej przebieg w obliczu pandemii COVID-19, Zarządzanie Publiczne, nr 3 (55).
28.
SZCZEŚNIAK, M., 2021. Dyrektor zarządzający placówką oświatową w XXI wieku, Archive of Social Sciences and Humanities, vol. 1, nr 1.
29.
TABOR-BŁAŻEWICZ, J., RACHOŃ, H., (red.), 2022. Wyzwania kierowania ludźmi w systemie hybrydowej organizacji pracy, Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
30.
TRZCIONKA, M., 2020. Agile nie tylko dla IT. Metodyka scrum w edukacji uniwersyteckiej, [w:] Krawczyńska-Zaucha, T. (red.), Edukacja XXI wieku: strategie zarządzania i kierunki rozwoju, Kraków: Księgarnia Akademicka.
31.
ZABORNIAK, M., 2016. Zarządzanie zmianą jako warunek konieczny prawidłowego funkcjonowania placówek oświatowych, Edukacja – Technika – Informatyka, nr 2 (16).
32.
ZABORNIAK, M., 2017. Zarządzanie zmianą w oświacie, Edukacja – Technika – Informatyka, nr 1 (19).